Các phương án chọn bộ sách giáo khoa thống nhất cả nước

TS Sái Công Hồng, nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học, Bộ GD&ĐT, đưa ra những phân tích về việc triển khai Nghị quyết 71-NQ/TW nhằm thống nhất một bộ sách giáo khoa (SGK) toàn quốc. Bài viết tập trung phân tích 4 phương án thực hiện để đảm bảo chất lượng, tính công bằng trong tiếp cận tri thức và kịp tiến độ đề ra từ năm học 2026-2027.

4 Phương án chọn sách giáo khoa chung

- Phương án 1: Trong bối cảnh hiện nay, một số phương án chính để có bộ SGK thống nhất cần tính tới việc chọn 1 bộ sách làm gốc và hợp nhất các bộ sách thành 1. Phương án này có ưu điểm là tận dụng tinh hoa của cả ba bộ, thể hiện tinh thần kế thừa và đồng thuận.

Tuy nhiên, việc hợp nhất dễ dẫn đến chắp vá, thiếu liền mạch và không thể hoàn thành trong 10 tháng, nên không khả thi về tiến độ.

- Phương án 2: là chọn 1 cuốn sách tốt nhất cho mỗi lớp của các bộ sách hiện hành rồi tinh chỉnh theo chương trình đã điều chỉnh. Đây là phương án khả thi và hiệu quả nhất vì đã tận dụng được tất cả các tinh hoa của mỗi bộ sách. Quá trình này có thể hoàn thành trong 8-10 tháng, đáp ứng tiến độ Nghị quyết 71.

Tuy nhiên, việc lựa chọn phải minh bạch, dựa trên tiêu chí khoa học và phản hồi thực tiễn đã giảng dạy và học tập trong 4 năm học vừa qua.

- Phương án 3: là mỗi cấp học chọn 1 bộ phù hợp nhất rồi tinh chỉnh thống nhất. Phương án linh hoạt này cho phép mỗi cấp học chọn bộ sách phù hợp nhất, ví dụ tiểu học chọn bộ A, THCS chọn bộ B, THPT chọn bộ C, rồi tinh chỉnh thống nhất về thuật ngữ, hình thức và ngữ liệu.

Giải pháp này tận dụng thế mạnh của từng bộ nhưng cần hội đồng điều phối chung. Tuy nhiên, với một số sách không theo trọn 1 bộ sách sẽ làm vỡ triết lý của sách với Chương trình Giáo dục phổ thông 2018.

- Phương án 4: là viết mới theo hình thức “cuốn chiếu” - lộ trình dài hạn. Đây là phương án cho giai đoạn tiếp theo, không áp dụng ngay năm 2026 mà hướng tới xây dựng bộ sách quốc gia chuẩn hóa trong tương lai.

Theo đó, việc biên soạn sẽ triển khai theo hình thức cuốn chiếu: ưu tiên viết mới các lớp đầu cấp (1, 6, 10) để thử nghiệm và hoàn thiện dần. Phương án này bảo đảm tính kế thừa và phát triển bền vững.

So sánh 4 phương án cho thấy: viết mới toàn bộ SGK thì có khả thi không cao; hợp nhất các bộ SGK thì quá phức tạp; viết mới “cuốn chiếu” là hướng dài hạn. Do đó, theo tôi, chọn 1 cuốn sách tốt nhất của mỗi lớp trong các bộ SGK tốt nhất, tinh chỉnh theo chương trình điều chỉnh là phương án tối ưu hiện nay.

Để triển khai hiệu quả và kịp tiến độ, cơ quan quản lý cần khẩn trương điều chỉnh Chương trình Giáo dục phổ thông 2018. Từ đó, thành lập Hội đồng quốc gia lựa chọn bộ sách nền, đánh giá công khai.

Tiếp theo, tổ chức tinh chỉnh, thẩm định rút gọn và hoàn thiện trong 8-10 tháng, đồng thời tập huấn giáo viên và xây dựng học liệu điện tử đi kèm. Đây là giải pháp đồng bộ, khả thi và hiệu quả, đáp ứng tiến độ Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị.

Theo Báo Dân Trí