Luật giáo dục đại học: Quyền tự chủ sẽ được hướng dẫn trong văn bản dưới Luật

Từ 1/1/2013 Luật Giáo dục đại học chính thức có hiệu lực thi hành. Bộ GD-ĐT đã từng khẳng định, đây sẽ là bước đổi mới căn bản để nâng cao chất lượng đào tạo đại học. Thứ trưởng có thể giải thích rõ hơn về điều này?

Thứ trưởng Bùi Văn Ga: Luật Giáo dục Đại học được xây dựng trên tinh thần đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục đào tạo, nên khi thực hiện sẽ có nhiều thay đổi trong hệ thống với mục tiêu là nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực. Do đó những tồn tại, hạn chế lâu nay sẽ phải thay đổi cho phù hợp với quy định của luật.

Đầu tiên là công tác quản lý, phát huy quyền tự chủ và trách nhiệm giải trình xã hội của cơ sở giáo dục đại học để phát huy tính chủ động, sáng tạo của đội ngũ quản lý các nhà trường. Cách tiếp cận quản lý chất lượng cũng thay đổi theo quan điểm không chỉ đánh giá kết quả đào tạo bằng số lượng các môn học đã hoàn thành mà quan trọng hơn là đánh giá bằng khối lượng kiến thức người học tích lũy được qua mỗi chương trình đào tạo.

Hệ thống giáo dục đại học cũng thay đổi theo mục tiêu đào tạo để đáp ứng như cầu nhân lực đa dạng. Từ đó chương trình đào tạo của các trường cũng sẽ được thiết kế theo những hướng khác nhau. Chương trình đào tạo sắp tới sẽ rất mềm dẻo phụ thuộc vào năng lực đội ngũ của từng trường, làm sao chất lượng đầu ra không thấp hơn ngưỡng quy định. Điều này sẽ khuyến khích các trường cạnh tranh nâng cao chất lượng đào tạo. Những trường có đội ngũ giáo viên giỏi sẽ thiết kế được chương trình hay, chất lượng đào tạo sẽ cao, tăng uy tín và tạo được sức hút đối với người học.

Một điểm mới nữa là tiêu chí xác định cơ sở giáo dục đại học tư thục hoạt động không vì lợi nhuận sẽ được cụ thể hóa và các chính sách đối với các trường này cũng được xác định rạch ròi…

Bộ Giáo dục và Đào tạo đang soạn thảo những văn bản quy phạm pháp luật mới và rà soát, điều chỉnh các văn bản hiện hành cho phù hợp với yêu cầu của Luật Giáo dục Đại học.

Hiện nay quy định của Bộ yêu cầu các trường phải tuân thủ cùng 1 chương trình khung. Điều này không phù hợp với mục tiêu đào tạo của tất cả các trường. Vậy khi phân tầng, Bộ có xem xét đến việc phải có nhiều chương trình khung hay không?

Chương trình đào tạo sắp tới sẽ rất mềm dẻo phụ thuộc vào năng lực đội ngũ của từng trường.

Có ý kiến cho rằng quy định mở ngành hiện nay áp dụng chung cho các trường là không phù hợp ở một số tiêu chí như tỷ lệ giảng viên có trình độ tiến sĩ/ sinh viên hoặc cơ sở vật chất... Những tiêu chí này thì chỉ phù hợp với trường ĐH nghiên cứu. Thứ trưởng đánh giá như thế nào về vấn đề này?

Thứ trưởng Bùi Văn Ga: Có nhiều tiêu chí để đảm bảo chất lượng đào tạo. Thông tư 57 của Bộ Giáo dục và Đào tạo qui định việc xác định chỉ tiêu tuyển sinh dựa và hai tiêu chí chính, đó là số sinh viên/giảng viên qui đổi và diện tích sàn xây dựng/sinh viên. Đây là hai tiêu chí cơ bản áp dụng chung cho các trường trong giai đoạn hiện nay. Tiêu chí đối với đại học nghiên cứu chắc chắn sẽ còn khắt khe hơn nhiều, ngoài tỉ lệ sinh viên/giảng viên thấp, diện tích phục vụ cho học tập, nghiên cứu dành cho mỗi sinh viên cao, các trường này còn phải thỏa mãn các tiêu chí khác về trang thiết bị phục vụ nghiên cứu khoa học, tỉ lệ học viên sau đại học trên qui mô sinh viên…

Thứ trưởng có thể cho biết lộ trình thực hiện các quy định trong luật, nội dung nào sẽ được thực hiện ngay trong năm 2013?

Thứ trưởng Bùi Văn Ga: Một số quy định trong Luật Giáo dục Đại học đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo triển khai ngay từ khi Luật được Quốc hội thông qua. Ví dụ như việc giao cho các cơ sở giáo dục đại học tự xác định chỉ tiêu dựa trên các tiêu chí đảm bảo chất lượng, hay như quy định về xây dựng chương trình đào tạo, thẩm định mở ngành đào tạo, việc tổ chức đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ...

Hiện tại Bộ Giáo dục và Đào tạo đang tham mưu trình Chính phủ ban hành Nghị định hướng dẫn thi hành Luật Giáo dục Đại học. Đây là văn bản dưới luật quan trọng nhất cụ thể hóa một số quy định của luật làm cơ sở cho việc thi hành Luật.

Có những điểm mới phải có sự phối hợp liên bộ mới có thể triển khai được. Còn trong phạm vi quyền hạn của Bộ Giáo dục và Đào tạo, trong năm 2013, Bộ sẽ tiếp tục điều chỉnh những hoạt động của ngành theo quy định của luật như: Củng cố chất lượng đào tạo không chính quy; phát triển chương trình đào tạo theo định hướng nghiên cứu và định hướng ứng dụng; nghiên cứu giao tự chủ tuyển sinh cho các trường thuộc khối ngành năng khiếu, nghệ thuật; hay như việc thành lập và đưa vào hoạt động các tổ chức kiểm định chất lượng đào tạo…

Một trong những vấn đề đang được xã hội đặc biệt quan tâm đó là quyền tự chủ đại học sẽ được giao cho những trường như thế nào? Bộ có ban hành các tiêu chí để được tự chủ hay không? Thứ trưởng có thể giải đáp phần nào các câu hỏi này?

Thứ trưởng Bùi Văn Ga: Khi hệ thống các văn bản dưới luật được hoàn thiện, cơ cấu tổ chức các trường đã được thực hiện theo quy định của luật thì các trường được tự chủ theo đúng tinh thần của Luật Giáo dục đại học.

Hiện Bộ Giáo dục và Đào tạo đang xây dựng các văn bản liên quan đến việc này gồm: tiêu chí cơ sở giáo dục đại học đạt chuẩn quốc gia, thông tư quy định về tổ chức kiểm định chất lượng, thành lập và hoạt động hội đồng trường của các cơ sở giáo dục đại học theo đúng chức năng quy định.... Sau khi các văn bản này được ban hành, cùng với cơ chế giám sát của Hội đồng trường ở các nhà trường sẽ đảm bảo tính thực thi quyền tự chủ và trách nhiệm giải trình xã hội.

S.H (thực hiện)